Pewnie nie raz zastanawiałeś się skąd biorą się łzy i do czego służą. Są one niezwykle ważne dla zdrowia gałki ocznej. Nie są one tylko nawilżeniem jej powierzchni. Co ciekawe, pojawiają się na naszej twarzy z powodu odczuwania różnych stanów, nie tylko bólu, ale także emocji: radości, smutku, rozpaczy.
Jak powstają łzy?
Standardowe powstawanie łez, które nawilżają gałkę oczną odpowiedzialne są gruczoły łzowe dodatkowe. Gruczoł łzowy właściwy odpowiada za łzawienie dodatkowe, które może być wywołane różnorakimi czynnikami. Niżej przytaczamy przykładowe:
- Sygnał od drażniących zakończeń nerwu wzrokowego, węchowego, czy trójdzielnego,
- Działania emocjonalne, których sygnał przychodzi z zewnątrz, z ośrodkowego układu nerwowego,
- Symptomy odczuwania bólu,
- Nacisk mięśnia okrężnego oka na gruczoł łzowy. Jest on związany z jego mechanicznym przesunięciem, w efekcie kichania, kaszlu, ziewania albo wymiotowania.
- Spożywanie leków, które mają działać na zakończenia nerwowe. Efektem ma być wzmożona produkcja łez (np. Pilokarpina), albo jej zmniejszenie (Atropina).
Mają one w swoim składzie nie tylko wodę, ale i dodatkowe substancje, które odpowiadają za jej utrzymanie na powierzchni oka, m.in.:
– ciała stałe (ok. 1,8%), w czym 0,9% zajmuje chlorek sodowy – właśnie dzięki niemu mają one słony smak,
– białko (0,5-0,7%) – jest ono odpowiedzialne za zmniejszenie napięcia powierzchniowego oka, ułatwia zwilżanie nabłonka. Ma ono również ułatwiać wymianę metabolitów między rogówką, a filmem łzowym. Wśród białek możemy wyróżnić: albuminy, globuliny i lizozym,
– kwas askorbinowy (czyli witaminę C, cukier, mocznik),
– elektrolity – kationy sodowe i potasowe, aniony chlorkowe i fosforowe.
Jak działają łzy? Rozprowadzanie oraz odprowadzanie łez po oku
Co ciekawe, pierwsze łzy pojawiają się u człowieka dopiero po ukończeniu pierwszego miesiąca życia. Są one rozprowadzane równomiernie na powiece dzięki tzw. mrugnięciom, czyli zamykaniu oraz otwieraniu powieki oka. Mają zabezpieczać oko przed uszkodzeniami oraz działaniem brudu, smogu oraz różnych mikroelementów unoszących się w powietrzu.
Dzięki ruchowi powiek, na całej powierzchni gałko ocznej zostaje rozprowadzony tzw. film łzowy. Ma on trzy warstwy
✅ zewnętrzną lipidową, określaną mianem tłuszczowej – ma ona działanie ochronne, tamuje ona nadmierne parowanie łez oraz wylewanie się ich poza powiekę, przy tym zwiększa napięcie powierzchniowe oka, odpowiada za jego stabilność,
✅ środkową wodną – odpowiada za nawilżenie gałki ocznej oraz dostarczenie do niej odpowiedniej ilości tlenu, substancji odżywczych by oko oddychało i było odpowiednio odżywione. Ponadto oczyszcza oko, zapewnia także gładką powierzchnię, w której zachodzi proces refrakcji.
✅ Wewnętrzną mucynową, nazywaną także śluzową – ma ona za zadanie regulować prawidłowe przyleganie filmu łzowego do powierzchni gałki ocznej. Ponadto dba o właściwe nawilżenie, a także takie samo rozprzestrzenianie się filmu łzowego na jej powierzchni.
Łzy działają prawidłowo tylko w przypadku, kiedy wszystkie powyższe warstwy mają odpowiedni, zrównoważony skład. Nadmiar łez, produkowanych np. podczas płaczu, jest odprowadzany do jamy nosowej. Układ odprowadzający tworzą trzy elementy: kanaliki, woreczek łzowy i przewód nosowo-łzowy.
