Co znajdziesz w artykule?
Jak wygląda budowa i działanie narządu wzroku? To pytanie wydaje się proste, jednak odpowiedź jest złożona. Gałka oczna składa się z kilku błon, które regulują jej odpowiednie działanie. Jak zbudowane jest oko? Dlaczego widzimy inaczej lewym i prawym okiem? Jakie są funkcje oka? Tego dowiesz się, czytając nasz artykuł!
Jakie funkcje pełni ludzkie oko?
Ludzkie oko jest jednym z najbardziej złożonych części ludzkiego organizmu. Na pierwszym miejscu jest oczywiście mózg. Ludzkie oko potrafi rozróżnić 500 odcieni oraz prawie trzy miliony kolorów! Ważne jest, aby poznać, jak wygląda budowa narządu wzroku.
To właśnie narząd wzroku odpowiada za przekazanie do mózgu sygnałów pochodzących z otoczenia. 10% wszystkich komórek nerwowych w mózgu jest odpowiedzialnych za przetworzenie sygnałów, które wytwarza oko człowieka. Dlatego tak ważne jest, aby w przypadku wady wzroku, poprawnie dobrać soczewki kontaktowe lub okulary. Jakie funkcje pełni oko?
- Pozwala ocenić odległość między konkretnymi przedmiotami lub naszą odległość od tych przedmiotów. Umożliwia to rogówka, która wpływa na postrzeganie głębi.
- Sprawia, że rozróżniamy kontury oraz ruch. To zasługa pręcików, które wspierają działanie siatkówki (składa się z dwóch części oddzielonych przez rąbek zębaty).
- Zapewnia ostre widzenie niezależenie od odległości. To zadanie soczewki, która dzięki swojej elastyczności, zmienia skupienie wiązki światła.
Prawe i lewe oko odbierają nieco inny obraz, dzięki czemu bez problemu możemy tworzyć przestrzenny obraz przedmiotów oraz oceniać dystans. Na co jeszcze wpływa?
- Orientację przestrzenną,
- Ogólną koordynację ruchową,
- Utrzymywanie równowagi,
- Skoordynowane ruchy kończynami.
Budowa oka ludzkiego
Schemat oka, a właściwie jego budowy, jest bardzo złożony. Układ wzrokowy składa się z komórek nerwowych, tkanki łącznej, włókien mięśniowych oraz naczyń krwionośnych. Widzenie zawdzięczamy przede wszystkim załamywaniu odbijanego światła. Dzięki rogówce, cieczy wodnistej, oraz ciału szklistemu, które niejako tworzą soczewkę skupiającą, mamy zapewnioną odpowiednią ostrość widzenia. Aby działało to poprawnie, nasz narząd wzroku nieprzerwanie pracuje.
- Aparat ochronny — w tej grupie zawierają się wszystkie części oka, które zabezpieczają je przed uszkodzeniem lub wyschnięciem.
- Gałka oczna — to w zasadzie najważniejszy element całego układu. Główny proces, czyli przekształcenie światła w obraz, zachodzi właśnie w tej części.
- Aparat ruchowy oka — ten zestaw mięśni odpowiada za ruchy gałki ocznej. Za ich pomocą możemy patrzeć niemal w każdą stronę.
Aparat ochronny oka
Budowa oczodołu zawiera narząd wzroku, jakimi są oczy. Aparat ochronny tworzą dwie powieki (górna i dolna), gruczoł łzowy, spojówka, a także brwi oraz rzęsy. Ich zadaniem jest eliminowanie drobnoustrojów, zarazków, a także czynników mechanicznych, które mogłyby negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie oka. Ważną funkcją jest także nawilżanie i oczyszczanie oczu.
Górna i dolna powieka wspólnie ochraniają nasz układ wzrokowy przed intensywnym lub jaskrawym światłem, ale też przed innymi uszkodzeniami. Gruczoł łzowy, jak sama nazwa wskazuje, wytwarza łzy. W ich składzie zawiera się woda, sole mineralne, ale też płyny bakteriobójcze, które zmniejszają ryzyko pojawienia się infekcji. Co więcej, nawilżają oraz oczyszczają oko człowieka z pyłu.
Spojówka jest silnie unerwiona, przez co nawet najmniejsze zanieczyszczenie może wywołać łzawienie lub wzmożone mruganie. Brwi oraz rzęsy odpowiadają za powstrzymanie pyłu, potu oraz innych ciał obcych przed dostaniem się głębiej. Mówiąc o rzęsach, należy również wymienić łojowe gruczoły Zeissa, które znajdują się na brzegach powiek. Produkują substancję o oleistej konsystencji, która trafia do mieszka włosowego.
Budowa gałki ocznej
Gałka oczna pod względem kształtu przypomina kulę. Aby ją opisać, najprościej używać słownictwa związanego z kulą ziemską. Wyróżniamy więc bieguny: przedni, który jest na szczycie oraz tylny. Równik gałki ocznej dzieli ją na dwie półkule. Jak wygląda szczegółowa budowa oka?
Zewnętrzna błona gałki ocznej
Elementy gałki ocznej, które tworzą zewnętrzną błonę to twardówka oraz rogówka. Twardówka jest zbudowana z włókien kolagenowych. Odpowiada za nadanie gałce odpowiedniego kształtu, ale zapewnia również ochronę. Charakteryzuje się wytrzymałością, nieprzepuszczalnością oraz trwałością.
Rogówka znajduje się w przedniej części oka. Dzięki temu, że jest naprawdę cienka i przezroczysta, ułatwia przedostanie się światła do siatkówki. Jej odpowiednie wymiary, kształt oraz transparentność są ważne dla naszego układu wzrokowego. To, czy widzimy dobrze, zależy właśnie od tej części gałki ocznej.
Środkowa błona naczyniowa
Ta błona nazywana jest również naczyniową lub jagódkową. Tworzą ją głównie naczynia krwionośne, a jej funkcją jest zaopatrywanie siatkówki w tlen. Zawiera między innymi melanocyty, które nadają kolor tęczówce.
Tęczówka jest najbardziej wysuniętą częścią tej błony. Reguluje ilość światła, która wpada do oka przez źrenicę. Mięśnie tęczówki odpowiadają natomiast za zwężanie lub rozszerzanie się źrenicy. Ciało rzęskowe utrzymuje soczewkę w odpowiedniej pozycji. Tylną częścią jest naczyniówka, która odżywia zewnętrzne warstwy siatkówki.
Błona wewnętrzna
Istotne elementy gałki ocznej są też w błonie wewnętrznej. Zawiera siatkówkę oraz plamkę żółtą, które odpowiadają za obraz. Pręciki znajdujące się w soczewce odpowiadają za widzenie w ciemności, natomiast czopki rozpoznają barwy i nadzorują patrzenie za dnia.
Siatkówka jest podzielona na część ślepą oraz wzrokową. Rąbek zębaty oddziela je od siebie. W samym środku siatkówki znajduje się plamka żółta, która skupia największą liczbę czopków. To właśnie jej zawdzięczamy dokładne widzenie.
Soczewka oka
Kiedy wymieniamy najważniejsze elementy budowy oka, nie można zapomnieć o soczewce. Znajduje się między tęczówką a ciałem szklistym. Tak jak rogówka, odpowiada za załamywanie światła w oku. Dzięki swojej elastyczności soczewka w oku może zmieniać swoją moc. Takie zjawisko jest nazywane akomodacją — gdy przedmiot znajduje się daleko, soczewka się spłaszcza, natomiast gdy jest blisko, robi się wypukła.
Dzięki tej czynności widzimy odpowiednio ostro zarówno przedmioty znajdujące się w bezpośredniej odległości, jak i daleko od nas. Niestety z wiekiem zdolność akomodacyjna się osłabia, oko dotychczas przystosowane do patrzenia na przedmioty w niedalekiej odległości, funkcjonuje coraz mniej precyzyjnie. Jednak niezależnie od wieku, warto dbać o swój układ wzrokowy!
Aparat ruchowy
Ruchy gałek ocznych są możliwe dzięki sześciu mięśniom gałkoruchowym. Cały zespół mięśni zewnętrznych gałki ocznej tworzy jednak osiem mięśni. Za ich pomocą gałki utrzymują się w pozycji równoległej. Aparat ruchowy sprawia, że oko człowieka odbiera wrażenia wzrokowe od różnych przedmiotów, nawet takich, które znajdują się w ruchu. Co więcej, zmiana ułożenia ciała nie wpływa na tę zdolność.
Aparat ruchowy tworzą cztery mięśnie proste oraz dwa skośne. Budowa oka zewnętrznego składa się nie tylko z aparatu ruchowego, ale też dwóch innych mięśni: dźwigacza powieki górnej oraz mięśnia oczodołowego.
Jak powstaje obraz w oku?
Wszystko zaczyna się od światła! Najpierw dostaje się do rogówki, czyli przedniej warstwy oka. Ona załamuje promienie, pomagając skupić im się właśnie w oku. Ten etap umożliwia specyficzny kształt rogówki, czyli kopuła. Następnie światło przedostaje się do źrenicy. Im więcej promieni się do niej dostanie, tym bardziej się zwęża. Zachodzi to niezależnie od naszej woli. Co więcej, po wyglądzie źrenicy można również rozpoznawać emocje!
Kolejnym krokiem jest dotarcie światła do siatkówki. Dzięki temu, że przechodzi przez soczewkę, która załamuje promienie, z łatwością mogą skierować się właśnie na siatkówkę. Tam tworzy się odwrócony i pomniejszony obraz. Następny etap to zmiana bodźców świetlnych w sygnał elektryczny. Pręciki i czopki wysyłają impulsy do mózgu poprzez nerwy oka. Mózg, kiedy otrzymuje sygnały, tworzy ten obraz, który widzimy!
