Soczewki kontaktowe są bezpieczną, dokładną i wysoce komfortową metodą korekcji wad wzroku, stosowaną przez wiele milionów ludzi na całym świecie. Umożliwiają korekcję większości wad wzroku, dając jednocześnie pacjentom maksimum wygody oraz zapewniają bardzo dobry efekt kosmetyczny.
Stosowanie soczewek kontaktowych niesie za sobą, niestety, pewne ryzyko powikłań ocznych. Powikłania te mogą zostać ograniczone do minimum przy zachowaniu zasad higieny i prawidłowej pielęgnacji. Dodatkowo przez przestrzeganie czasu i trybu noszenia soczewek kontaktowych.
Objawy oczne związane ze stosowaniem soczewek kontaktowych spowodowane są najczęściej przez niedotlenienie rogówki, czynniki infekcyjne, oraz alergie i działanie toksyczne składników płynów do pielęgnacji.
Tlen – niezbędny do prawidłowego funkcjonowania rogówki.
Tlen jest pobierany jest przez komórki nabłonka drogą dyfuzji z powietrza atmosferycznego. Niedotlenienie rogówki jest najczęstszym objawem patofizjologicznym obserwowanym u pacjentów noszących soczewki kontaktowe. Spowodowane jest ograniczonym dostępem tlenu do komórek nabłonka rogówki, przykrytego soczewką kontaktową. W niedotlenionej rogówce obserwuje się obrzęk nabłonka rogówki, obrzęk istoty właściwej rogówki, oraz mikrocysty i wakuole. Dolegliwości, jakie odczuwa pacjent to niewielkiego stopnia zadrażnienie oka, osłabione widzenie, koła tęczowe wokół źródeł światła, a także światłowstręt.
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia niedotlenienia rogówki zaleca się stosowanie soczewek o wysokim współczynniku przenikania tlenu (Dk/t) oraz przestrzeganie czasu noszenia soczewek kontaktowych.
Infekcje i stany zapalne
Infekcje i stany zapalne są dość rzadkim, ale poważnym powikłaniem dotykającym pacjentów noszących soczewki kontaktowe. Aby doszło do zainfekowania tkanek oka muszą zaistnieć dwa czynniki: uszkodzenie nabłonka rogówki oraz obecność drobnoustrojów. Stanami sprzyjającymi zakażeniom są: niedostateczna higiena rąk i twarzy, nieregularna wymiana płynu i pojemnika do pielęgnacji soczewek, nieprzestrzeganie czasu i trybu noszenia soczewek kontaktowych. Wynika to z faktu, iż przedłużone noszenie soczewek może powodować niedotlenienie rogówki, wzrost jej podatności na mikrourazy, co z kolei otwiera wrota drobnoustrojom. Dodatkowo przedłużone noszenie soczewek kontaktowych powoduje odkładanie się depozytów białkowych na soczewkach, stanowiących doskonałą pożywkę dla bakterii.
Dolegliwości związane z infekcją rogówki to przede wszystkim zaczerwienienie oka i ból, a także uczucie ciała obcego i światłowstręt. Pacjent manifestujący ww. objawy powinien natychmiast przerwać noszenie soczewek kontaktowych. Następnie zgłosić się do lekarza okulisty, gdyż w przypadku zapalenia rogówki niezbędne jest włączenie antybiotyków miejscowo. Ponowna aplikacja soczewek kontaktowych możliwa jest dopiero po całkowitym ustąpieniu objawów stanu zapalnego. Pacjent, u którego wystąpiło zakażenie rogówki powinien w przyszłości bardzo restrykcyjnie przestrzegać zasad pielęgnacji i czasu noszenia soczewek kontaktowych.
Alergie
Kolejnym powikłaniem związanym ze stosowaniem soczewek kontaktowych są odczyny alergiczne oraz działanie toksyczne. Mimo, że soczewki kontaktowe produkowane są z materiałów biologicznie obojętnych (nie ma alergii na samą soczewkę). To reakcja immunologiczna może być indukowana przez zanieczyszczenia gromadzące się na wewnętrznej powierzchni soczewki. W tym głównie przez denaturowane osady białkowe. A także przez gromadzenie się na soczewce i pod nią konserwantów zawartych w płynach do pielęgnacji soczewek kontaktowych.
Objawami reakcji alergicznych są przede wszystkim obrzęk i swędzenie oka, a także nacieki rogówkowe. Stosunkowo częstym alergicznym powikłaniem wynikającym ze stosowania soczewek kontaktowych jest olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek, dające takie objawy jak: pieczenie oka, wydzielina śluzowa.
Reakcje toksyczne rogówki spowodowane są natomiast chemicznym uszkodzeniem rogówki przez niektóre składniki płynów do dezynfekcji. Pomimo, iż same płyny nie są toksyczne to gromadzenie się niektórych składników chemicznych w soczewce kontaktowej, reakcja z osadami białkowymi oraz długotrwały kontakt z rogówką mogą powodować efekt toksyczny dla rogówki.
Zapobieganie odczynom alergicznym i toksycznym polega na prawidłowej pielęgnacji soczewek kontaktowych. Jak poprzednio na przestrzeganiu czasu i trybu noszenia soczewek kontaktowych. Alternatywą dla osób alergicznych są soczewki kontaktowe jednodniowe, które nie wymagają stosowania płynów pielęgnacyjnych i eliminują alergizujące działanie osadów białkowych.
W ostatnim czasie nastąpił bardzo dynamiczny rozwój kontaktologii. Na rynku dostępne są coraz to nowsze produkty do pielęgnacji. Zapewniają z jednej strony wysoką skuteczność dezynfekcji, z drugiej bezpieczeństwo i brak podrażnień oka. Nowoczesne materiały, z których wykonywane są silikonowo-hydrożelowe soczewki kontaktowe zapewniają wysoką przepuszczalność tlenu i wysoki komfort noszenia. Należy jednak pamiętać, że nic nie uchroni przed powikłaniami lepiej niż przestrzeganie zasad higieny i planowa wymiana soczewek kontaktowych.
*Autor: Justyna Zborowska – Skrobanek