Czego dowiesz się z tego poradnika
Czy zdarzyło Ci się kiedyś spotkać osobę, która ma dwa różne kolory oczu? Tego typu schorzenie nazywa się heterochromią i jest niezwykle rzadką wadą genetyczną, która charakteryzuje się właśnie różnobarwnością tęczówki oka. Osoby posiadające różne kolory oczu przeważnie nie doznają innych dolegliwości z tym związanych. Heterochromia nie jest uciążliwa ani nie powoduje problemów ze wzrokiem. Niektórzy traktują ją jako oryginalną cechę urody, która dodaje charakteru. Sprawdź przyczyny jej powstawania i dowiedz się, w których przypadkach ta wada wymaga leczenia! Poznaj ciekawostki na temat jednej z najrzadszych wad genetycznych!
Co to jest heterochromia?
Heterochromia jest schorzeniem, które cechuje wielokolorowa tęczówka lub zupełnie dwa różne kolory oczu. Jest wadą genetyczną, dotykającą około 1 procent populacji, przy czym warto wiedzieć, że ta dolegliwość dotyczy zarówno ludzi, jak i zwierząt. Heterochromia występuje w dwóch podstawowych postaciach:
- heterochromia iridis, kiedy jedna tęczówka ma dwa kolory;
- heterochromia iridium, kiedy każda tęczówka jest zupełnie inna np. jedno oko niebieskie, drugie brązowe.
Zjawisko heterochromii jest najczęściej przypadłością wrodzoną, jednak może pojawić się również w późniejszym wieku, co nazywane jest heterochromią nabytą. Zjawisko różnobarwności tęczówek jest jedną z niewielu wad genetycznych, która nie powoduje konsekwencji zdrowotnych, przy czym wzbudza ogromną fascynację. Przypadłość heterochromii nie powoduje ostracyzmu społecznego, a zachwyt i poczucie oryginalności. Wiele osób marzy o niezwykłym spojrzeniu, dlatego często decyduje się na soczewki kolorowe.
Różnokolorowymi tęczówkami mogą pochwalić się słynne gwiazdy ekranu. Należą do nich między innymi Jane Seymour, Dan Ackroyd, Kate Bosworth czy Mila Kunis.
Od czego zależy kolor oczu?
Za barwę naszych tęczówek odpowiada melanina, czyli barwnik decydujący również o kolorze naszych włosów i skóry. Im więcej melaniny w tęczówkach, tym oczy będą ciemniejsze. Niebieskie, szare i zielone oczy są jaśniejsze, ponieważ mają mniej melaniny w tęczówce. Równomierne rozłożenie melaniny w naszych oczach wpływa na ich jednolitą barwę. W jaki więc sposób powstaje zjawisko heterochromii?
Heterochromia ma miejsce, gdy stężenie i dystrybucja melaniny nie jest jednolita. Oznacza to, że w tęczówce dochodzi do zaburzeń rozkładu barwnika (melaniny), co sprawia, że w każdym oku jest on rozłożony nierównomiernie, powodując tym samym oczy różnego koloru. Do zmiany koloru tęczówek rzadziej mogą prowadzić różne choroby, urazy, przyjmowanie niektórych leków, a także starzenie.
Jak rzadka jest heterochromia oczu?
Zjawisko heterochromii najczęściej obserwujemy u zwierząt takich jak np. psy rasy husky i białe koty brytyjskie. Heterochromia u ludzi występuje bardzo rzadko i nie za każdym razem jest tak wyraźna. Bardzo często różnice w barwach tęczówek są praktycznie nie do wypatrzenia gołym okiem. Szczególnie gdy jedno oko jest zielone, a drugie niebieskie lub szare. Heterochromia występuje średnio u 6 na 1000 osób.
Przyczyny heterochromii
Z medycznego punktu widzenia heterochromia jest zaburzeniem rozkładu melaniny w tęczówce jednego oka lub obu gałek ocznych. U osób, które cierpią na heterochromię od urodzenia, przyczyną wady są zazwyczaj uwarunkowania genetyczne. Najwięcej przypadków heterochromii oczu jest dziedziczonych. Jeśli dziecko posiada dwie różne tęczówki od dnia przyjścia na świat lub nabywa tę cechę niedługo po narodzinach, wówczas przyczyną z pewnością są geny. Trudno jest jednak stwierdzić ją od razu, ponieważ noworodki zwykle mają ciemnoniebieskie oczy. Dopiero w wieku około 3 lat, ilość melaniny ustala się, dając ostateczną barwę naszego oka. Może się jednak zdarzyć, że wada będzie widoczna już od pierwszych dni życia dziecka.
Heterochromia wrodzona jest dziedziczona autosomalnie dominująco. Oznacza to, że kolor oczu, włosów i skóry jest zależny od melaniny w przekazywanych nam przez rodziców genach. W niektórych przypadkach heterochromii wrodzonej mamy do czynienia z rzadkimi chorobami, takimi jak:
- zespół Waardenburga
- zespół Hornera
- choroba Bourneville’a
- choroba Hirschsprunga
- zespół Parry’ego-Romberga.
Różnobarwność tęczówek może mieć również charakter nabyty. W większości przypadków występuje po urazach oka, długotrwałym stosowaniu leków na jaskrę, a nawet w rozwoju czerniaka, guzów i innych stanów zapalnych. W takiej sytuacji należy niezwłocznie udać się do okulisty, aby wyeliminować ewentualny proces chorobowy.
Rodzaje heterochromii oczu
Heterochromia występuje, gdy tęczówki danej osoby mają różne kolory. Każdy rodzaj tego zjawiska może być spowodowany innymi czynnikami, z których każdy ma swoje unikalne cechy wizualne. Wyróżnia się trzy rodzaje heterochromii – całkowitą, częściową (sektorową) oraz centralną. Czym się od siebie różnią?
Heterochromia całkowita
Osoby z całkowitą heterochromią mają tęczówki o zupełnie innych kolorach. Oznacza to, że jedno oko może być np. zielone, a drugie brązowe, niebieskie lub jeszcze innej barwy.
Heterochromia centralna
Heterochromia centralna, czyli właściwie heterochromia iridis najczęściej występuje u osób z małą ilością melaniny. Zamiast jednego, wyraźnego koloru oczu, osoby z centralną heterochromią mają inny kolor w pobliżu granicy źrenic (jedno oko ma dwa różne kolory). W takiej sytuacji zewnętrzna krawędź tęczówki ma inną barwę, a wnętrze oka inną.
Heterochromia częściowa (sektorowa)
Ten rodzaj heterochromii jest bardzo podobny do heterochromii centralnej, jednak, zamiast wpływać na obszar wokół źrenicy, obejmuje większą część tęczówki lub jej fragment. Może wystąpić w jednym lub w obu oczach.
Jak diagnozuje się heterochromię?
Aby zdiagnozować heterochromię, nie trzeba iść do specjalisty. Wystarczy spojrzeć komuś w oczy lub sobie w odbiciu lustrzanym. Jeśli jedna z tęczówek ma inny kolor niż druga albo w obrębie jednego oka występują dwie barwy, oznacza to, że mamy do czynienia właśnie z heterochromią.
Czy heterochromia wymaga leczenia?
Zdarzają się takie przypadki, że heterochromia pojawi się nagle, mimo że całe życie nasze tęczówki miały jednolitą barwę. W takiej sytuacji należy niezwłocznie udać się do lekarza, ponieważ zmiana koloru oczu może być wynikiem poważnych chorób. Tak naprawdę każda modyfikacja w zabarwieniu tęczówki powinna być skonsultowana ze specjalistą, aby wykluczyć ewentualne choroby i stany zapalne poszczególnych struktur oka.
Leczenie heterochromii odbywa się na poziomie eliminacji jej przyczyn, a nie samego skutku, jakim jest różny kolor oczu. Heterochromia jest konsekwencją mutacji, która zaszła w tęczówce i jest ona nieodwracalna. Zmieniona barwa stanie się cechą, która będzie charakterystyczna już do końca życia. Jeśli zauważysz niepokojącą zmianę barwy w Twoim oku, warto każdorazowo udać się do okulisty. Lekarz może przeprowadzić kompleksowe badanie wzroku, aby sprawdzić wszelkie nieprawidłowości. Kontrola obejmuje test wzrokowy i badanie źrenic, widzenia obwodowego, ciśnienia w oku i stanu nerwu wzrokowego. W niektórych przypadkach lekarz może zasugerować również tomografię oka, która jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym, tworzącym przekrojowe obrazy siatkówki. Jeśli z badań nie wynikły żadne nieprawidłowości, w aparacie oka nie ma groźnych zmian, a wada jest izolowana, leczenie heterochromii nie jest konieczne.
Na szczęście dla większości osób dwa kolory oczu są czymś wyjątkowym i wręcz niepowtarzalnym, dlatego nie powinny być dużą przeszkodą w codziennym funkcjonowaniu, czy samopoczuciu. Zdarzają się jednak osoby, zwłaszcza przy heterochromii iridium, u których wada może powodować kompleksy. Najlepszym wyjściem dla takich osób jest zakup jednokolorowych szkieł kontaktowych, które pozwalają ukryć wadę, nie narażając na obniżenie samooceny.
