Spis treści
W dzisiejszym świecie, pełnym terminologii medycznej, często trudno jest zrozumieć różne procedury i badania diagnostyczne, zwłaszcza w dziedzinie okulistyki. Jednym z takich terminów jest “cykloplegia”. Co naprawdę oznacza ten termin i dlaczego jest to procedura tak ważna?
Proces akomodacji oka
Akomodacja oka to zdolność oka do dostosowywania się i ostrego widzenia obiektów znajdujących się na różnych odległościach. Proces akomodacji umożliwia oczom adaptację do zmieniającej się odległości obiektów poprzez regulację kształtu soczewki oka. Gdy patrzymy na obiekty znajdujące się blisko, mięsień wewnątrz oka (mięsień rzęskowy) napina się, co sprawia, że soczewka staje się bardziej zaokrąglona, aby skupić światło na siatkówce. Gdy patrzymy na obiekty znajdujące się daleko, mięśnie te rozluźniają się, co sprawia, że soczewka jest bardziej płaska.
Akomodacja jest procesem automatycznym i nieświadomym. Jest to kluczowa funkcja oka, która umożliwia nam widzenie zarówno obiektów bliskich, jak i odległych z odpowiednią ostrością. Wraz z wiekiem zmniejsza się wartość amplitudy akomodacji, co prowadzi do trudności w czytaniu czy widzeniu drobnych szczegółów przedmiotów znajdujących się blisko.
Wada wzroku i zalecone okulary do noszenia ciągłego (patrzenia na dalekie odległości) powinny być określone podczas badania wzroku w taki sposób, aby mięsień rzęskowy nie był napięty. Istnieją testy diagnostyczne, które pozwalają na ocenę stanu akomodacji oka w gabinecie optometrycznym, ale czasem szczególnie u młodszych dzieci konieczne może okazać się rozszerzenie badania o wizytę u okulisty. W salonach Family Optic możesz umówić się na kompleksowe badanie okulistyczno-optometryczne, na którym oprócz doboru korekcji okularowej sprawdzimy dno oka oraz stan narządu wzroku.
Co to jest cykloplegia?
Cykloplegia to proces farmakologicznego wyłączenia zdolności oka do akomodacji, czyli dostosowywania się do różnych odległości. W skrócie, chodzi o tymczasowe sparaliżowanie mięśnia akomodacyjnego oka, co prowadzi do rozszerzenia źrenic i uniemożliwia dokładne dostosowanie oka do widzenia na różne odległości. Porażenie akomodacji wykorzystuje się nie tylko do badań diagnostycznych tylnego odcinka oka, ale również podczas badania wzroku szczególnie u przypadku dzieci i młodych dorosłych.
Jak działa cykloplegia?
Procedura cykloplegii zwykle wykorzystuje leki zwane cykloplegikami, które działają na mięsień zwieracz źrenicy oraz mięsień akomodacyjny oka. Efektem tego jest rozszerzenie źrenic oraz uniemożliwienie zdolności oka do zmiany kształtu soczewki w celu dostosowania się do odległości obiektów.
Cykloplegia jest kluczową procedurą diagnostyczną w badaniach okulistycznych, zwłaszcza u dzieci. Dlaczego? Ponieważ umożliwia dokładniejsze określenie refrakcji oka, czyli sposobu, w jaki światło jest załamywane przez soczewkę oka. To z kolei pozwala na dokładniejsze diagnozowanie i korygowanie wad wzroku, takich jak krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm itp.
Dzieci często mają trudności z koncentracją i współpracą podczas tradycyjnych badań wzroku, a cykloplegia eliminuje akomodację, co umożliwia uzyskanie dokładniejszych wyników. Jest to szczególnie istotne w przypadku wczesnego wykrywania i leczenia wad wzroku, co może mieć istotny wpływ na ich zdrowie i rozwój. Badanie wzroku z porażeniem mięśnia rzęskowego odgrywa kluczową rolę w wczesnym wykrywaniu i diagnozowaniu różnych wad wzroku u dzieci. W tym okresie rozwojowym wiele problemów związanych ze wzrokiem może być łatwo przegapione, ponieważ dzieci mogą nie być w stanie wyrazić swoich dolegliwości lub problemów ze wzrokiem.
Dlaczego podajemy krople rozszerzające źrenice przy określaniu wady wzroku?
Układ optyczny dziecka cechuje silna zdolność akomodacji co skutkuje w niektórych przypadkach maskowaniem wady wzroku. Faktyczną wadę wzroku można w łatwy sposób przeoczyć, w następstwie czego może pojawić się niedowidzenie jednego oka, nieprawidłowe widzenie obuoczne, zez lub szybsza progresja wady wzroku.
Nadwzroczność jest powszechną wadą wzroku u dzieci, która zazwyczaj nie daje żadnych objawów dzięki zdolnościom akomodacyjnym oka. W rezultacie dzieci często osiągają pełną ostrość wzroku, ale długotrwały wysiłek wzrokowy może prowadzić do dolegliwości astenopijnych, takich jak bóle głowy, zmęczenie i problemy z koncentracją.
Korekcja wady wzroku nie tylko łagodzi objawy astenopijne, ale także może poprawić ustawienie oczu oraz inne funkcje wzrokowe, zwłaszcza jeśli dziecko spędza wiele godzin w bliskich odległościach.
Jakie leki do porażenia akomodacji stosować?
- Atropina:
Atropina jest uznawana za najsilniejszy i najdłużej działający lek rozszerzający źrenicę. Jej efekty utrzymują się w organizmie nawet przez 8-10 dni. Jest powszechnie stosowana do badania refrakcji oraz w niskich stężeniach jako jedna z metod hamowania progresji krótkowzroczności u dzieci. Aby uzyskać maksymalne działanie atropiny, zaleca się jej dawkowanie na 3 dni przed planowanym badaniem refrakcji.
- Cyklopentolat 1,0%:
Cyklopentolat jest stosowany już od 3 miesiąca życia dziecka. Zaleca się podanie 1 kropli u dzieci, a u dorosłych 1 kropli 2 razy w ciągu 5 minut, a następnie przeprowadzenie badania po 40 minutach. Czas w jakim utrzymuje się nieostre widzenie z bliska i rozszerzona źrenica wynosi od 8 do 24 godzin. Cyklopentolat ma silne działanie porównywalne do atropiny, jednak charakteryzuje się szybszym początkiem i krótszym czasem działania.
- Tropicamid 1,0%:
Mimo, że tropicamid jest nadal jednym z najczęściej stosowanych leków do cykloplegii nie wykazuje on całkowitego działania porażającego akomodację. Maksymalne działanie cykloplegiczne występuje po około 20 minutach od podania ostatniej kropli, po czym stopniowo słabnie. Zaburzona ostrość z bliska utrzymuje do około 2 godzin, a rozszerzenie źrenicy ustępuje całkowicie po maksymalnie 5 godzinach.
Warto zaznaczyć, że wybór odpowiedniego leku do cykloplegii zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz zaleceń lekarza. Każdy z wymienionych leków ma swoje zalety i ograniczenia, które należy wziąć pod uwagę przed zastosowaniem.
Podsumowanie
Badanie wzroku u dzieci odgrywa niezwykle istotną rolę w zapewnieniu zdrowia i prawidłowego rozwoju wzroku. Regularne kontrole okulistyczne, w tym badania refrakcji z wykorzystaniem cykloplegii, pozwalają na wczesne wykrycie i leczenie różnych wad wzroku, które mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie dziecka. Kontrolując wzrok dziecka powinniśmy zwracać uwagę na to by wykonać pełne badanie nie tylko u okulisty, ale również u optometrysty, aby dobrać najlepszą korekcję wady wzroku i wyeliminować ryzyko wystąpienia niedowidzenia oraz nieprawidłowego ustawienia oczu.
